Często dostaję pytania, z czym wiąże się redakcja tekstu. A odpowiedź na to pytanie może być różna. Dlaczego? Ponieważ jest wiele typów redaktorów, np. prowadzący, merytoryczny, techniczny, naukowy czy językowy. W tym artykule chciałabym się skupić na pracy redaktora merytorycznego. Czym więc jest redakcja?
Krótka odpowiedź na pytanie, czym zajmuje się redaktor to: współpracuje z autorem, tak aby wyciągnąć z tekstu to, co najlepsze, i przygotować wersję zrozumiałą dla czytelnika.
To co robi redaktor?
Redaktor jest odpowiedzialny za nadanie tekstowi kształtu publikacji. Mówiąc wprost – przygotowuje tekst do druku (lub publikacji cyfrowej, np. w formie e-booka). Najpierw zapoznaje się z konspektem książki lub wstępnym czytaniem oryginalnego maszynopisu albo tłumaczenia. Następnie sprawdza, czy autor wprowadził poprawki sugerowane przez recenzentów lub przez samego redaktora, po wstępnym czytaniu.
Kolejnym krokiem jest dokładniejsze wdrożenie się w tekst. Redaktor weryfikuje go wtedy pod względem logicznym, czyli sprawdza, czy rozdziały są ułożone w odpowiedniej kolejności, czy tytuły rozdziałów i podrozdziałów pasują do treści itp.
Równocześnie redaktor może zająć się opracowaniem merytorycznym tekstu. Sprawdza wtedy m.in. poprawność zapożyczeń z materiałów źródłowych oraz faktów, terminologii, dat historycznych. Sprawdzanie faktów jest szczególnie ważne w pracy nad skomplikowanymi tekstami, które zawierają wiele postaci, opisów oraz rozbudowaną fabułę.
Oczywiście z reguły doświadczony autor wie, co robi, jednak czasami nawet jemu może powinąć się noga. W takim wypadku to na redaktorze spoczywa odpowiedzialność na wyłapanie nieścisłości. Może się to zdarzyć w momencie, gdy autor w połowie książki dojdzie do wniosku, że np. główny bohater powinien nazywać się Zenek, a nie Olek, no i powinien mieć oczy brązowe, chociaż wcześniej miał niebieskie.
Redaktor wyłapuje też błędy, które później mogłyby zepsuć klimat sceny – np. bohater zadźgał napastnika nożem, chociaż kilka stron wcześniej miał przy sobie tylko naładowaną broń albo upuścił nóż w drugim pokoju.
Podczas czytania redaktor wyłapuje też błędy językowe (ortograficzne, interpunkcyjne, gramatyczne, stylistyczne). Zasugeruje też zmiany, gdy zauważy, że tekst zawiera w sobie niepotrzebne i niezrozumiałe dla czytelnika zwroty w obcym języku lub żargon.
Nie są to wszystkie zadania redaktora, ale myślę, że powyższe daje nam dobry przekrój jego obowiązków.
Ile czasu zajmuje redakcja?
Ciężko jest jednoznacznie określić, ile potrwa redakcja merytoryczna. Wszystko zależy od tego, jak długi i jak bardzo skomplikowany jest tekst oraz czy jest w nim dużo różnego rodzaju błędów. Po przesłaniu tekstu redaktor będzie mógł go wycenić oraz podać w przybliżeniu czas wykonania. Jeśli chcesz, możesz też poprosić redaktora o sprawdzenie 1-2 stron na próbę, zanim zdecydujesz się podjąć stałą współpracę. Dzięki temu nie tylko dowiesz się jakich komentarzy możesz się spodziewać, ale też sprawdzisz, czy współpraca z konkretnym redaktorem będzie Ci odpowiadać.
Jakie cechy powinien mieć dobry redaktor?
– Oczytanie: redaktor powinien czytać dosłownie wszystko, poczynając od Greya, a kończąc na Dostojewskim. Takie wszechstronne oczytanie zwraca naszą uwagę na błędy, daje nam wiedzę i tworzy wyczucie językowe oraz edytorskie.
– Wiedza ogólna: dobrze mieć wiedzę o wydarzeniach na świecie, ponieważ nigdy nie wiemy, kiedy autor postanowi użyć takich informacji w swoim tekście.
– Podzielność uwagi: redaktor bardzo rzadko będzie miał czas na kilkakrotną lekturę jednego tekstu, dlatego umiejętność zauważania różnorodnych błędów w czasie czytania jest wskazana w tym zawodzie.
– Pedanteria: można nawet powiedzieć, że redaktor powinien być upierdliwy w kwestii jednolitości zapisu tekstu. Porządek w tekście musi być!
– Wytrzymałość i systematyczność: w pracy redaktora systematyczność i wytrzymałość są bardzo ważne. Praca nad tekstem nie zawsze odbywa się w godzinach od 9 do 17 i często redaktorzy pracują w godzinach, gdy inni już lub jeszcze śpią.
– Nieufność: czyli zasada wątpienia. Tutaj chodzi o to, że redaktor nie powinien nikomu ufać pod względem poprawności zapisów i faktów w tekście. Sprawdzamy wszystko, tak dla pewności!
Podsumowanie
Gdy praca redaktora dobiegła końca, tekst wraca do wydawcy lub autora. Następnymi krokami będą korekta i skład.
Jeśli nie wiesz, czym różni się korekta od redakcji, zapraszam do przeczytania artykułu. W skrócie jednak powiem, że redaktor jest pierwszą osobą, która pracuje nad tekstem po autorze (tzw. pierwsze czytanie), a korektor wkracza później, aby poprawić pozostałe błędy językowe (tzw. drugie czytanie).
PS
Gdy współpracujesz z korektorem i redaktorem nad wydaniem książki, pamiętaj, aby dać im do sprawdzenia również okładkę i strony redakcyjne! To tam błędy są często przeoczane.
PPS
A teraz zajrzyj do mnie na Instagram Strażnik Słów, bo tam dzielę się swoim doświadczeniem w pracy redaktora i korektora.